Slaapplaatstelling Grote Zilverreigers winter 2012/2013:

In het kader van de landelijke telling van slaapplaatsen van Grote Zilverreigers wordt op verschillende plaatsen in De Kempen geteld. Hieronder enkele gegevens.

De reglementen van de telling (alsmede enkele tips), zoals die door de landelijke coordinatoren werden doorgegeven :

De telling begint een half uur voor zonsondergang. In principe gaan we door tot 3 kwartier na zonsondergang, of zolang de lichtomstandigheden dit zinvol maken. Geef niet op wanneer je na een uur nog niets hebt gezien; de binnenkomst kan soms erg laat zijn! Noteer van iedere binnenvliegende vogel of groep het exacte tijdstip van aankomst, en indien mogelijk ook de aanvliegrichting. Dat laatste kan een indicatie geven waar de vogels de dag hebben doorgebracht.
Typische vlucht is een rustige roeivlucht, gevolgd door een glijvlucht de laatste 100-150 m, die vaak afgesloten wordt met een spectaculaire klapwiekende duikvlucht. Blauwe Reigers laten vaak wel een rauwe roep horen bij aankomst; grote zilvers roepen doorgaans niet in de vlucht, al kun je soms wel wat geluidjes opvangen van de slaapplaats zelf. Kies dus een plek die goed uitzicht biedt op de slaapplaats en op het luchtruim (aanvliegroutes).

Methodiek zoeken slaapplaatsen :

Slaaplaatsen kun je vinden door overdag gunstige gebieden uit te kammen, en gevonden concentraties fouragerende zilvers te volgen tot aan de schemering. Zorg daarbij dat je over voldoende gebiedskennis beschikt, of over een goede kaart. Aan de hand van een kaart en waarnemingen van wegvliegende vogels kun je vaak wel een inschatting maken waar zich de slaapplaats zou kunnen bevinden. 
Veel slaapplaatsen bevinden zich in de buurt van water, vaak ook in de buurt van aalscholverkolonies of reigerkolonies. Grote zilvers slapen vooral in elzen, wilgen, berken etc.

Aanvullende opmerkingen betreft de telling van 2012/2013:

Locatie Telling 1 Telling 2 Telling 3 Teller(s)
aantal exx aantal exx aantal exx compleet of gedeeltelijk aanwezig
Visvijvers Bergeijk 7 0 0 B. van Gestel
De Malpie 0 4 0 F. de Blom
Ringselvennen 14 7 0 T. van Mierlo en/of W. Beeren
Hageven / De Plateaux 4 4 5 H. Claes
Landschotse Heide 25 12 1 M. Sloendregt
De Flaes 4 11 4 B. van Opstal
Beuven 11 10 5 R. & H. v.d. Heuvel (en J. & R. Kastelijn)
Soerendonks Goor 11 22 0 P.van Rooij en T.van Lierop
Pastoorsweijer 6 17 0 H. van der Leij
Visvijvers Valkenswaard 10 13 0 P. Wouters en/of J. Kolsters
Groot/Klein Meer Vessem 9 0 0 H. Fokkens en/of H. Hermans
Klotputten Eindhoven / Heuvelse Putten 0 12 0 H. Verbakel

Opm: "0" = geen vogels op slaapplaats waargenomen, "-" = niet geteld of nog geen gegevens ontvangen

Telling 1 (20/21 oktober 2012)

Dat de verwachtingen hoog gespannen waren voor deze eerste telling was wel duidelijk. De afgelopen jaren lieten landelijk een stijgende lijn v.w.b. het aantal overwinterende Grote Zilverreigers op hun slaapplaatsen zien. Wanneer die stijging nu eens zal gaan stoppen is een vraag die nog openstaat. Welnu: dit jaar lijkt dat nog niet het geval, zeker bij deze eerste telling niet. Hoewel nog 1 telling binnen moet komen (Malpie) zitten we met de som van alle andere slaapplaatsen al op het hoogste aantal slapende Grote Zilvers voor een oktobertelling sinds we gestart zijn met tellen in 2004/2005. Sterker nog: het is het hoogste aantal slapers tot nu toe bij welke telling dan ook. Maarliefst: 101exx !!
Als bijzonderheden bij de tellingen is nog te melden dat er na lange tijd bij het Hageven weer eens (4) slapers verbleven. Tevens werden bij die slaapplaats nog 9 Aalscholvers en 5 Blauwe Reigers gezien en verbleef in de directe omgeving van het Hageven nog een Klapekster. Ook het Groot/Klein Meer was deze ronde goed bezet met maarliefst 9 slapers. Bij De Maaij werden naast de 7 slapers ook nog een Roerdomp en een Witgat waargenomen.
Toplocatie deze ronde (met maarliefst 25exx) was de Landschotse Heide. Allereerst verbleven in/rond de slaapplaats al 15exx, maar daar bovenop vielen later tijdens de telling ook nog eens minimaal 10exx in.
Helaas bleven bij de Klotputten deze ronde de slapers achterwege, maar met deze aantallen elders in De Kempen kan deze locatie toch ook zomaar voor een verrassing gaan zorgen.
Al met al tot nu dus al een geweldig resultaat voor dit seizoen. Wat gaat dat brengen voor de komende tellingen.... we gaan het zien.

Telling 2 (22/23 december 2012)

Na de hoge aantallen in oktober was ik toch stiekem best benieuwd naar de aantallen deze ronde.
Het was geen prettige telling op zaterdag want helaas regende het behoorlijk door. Gelukkig waren de Grote Zilvers daar allerminst van onder de indruk.
Met de vorige telling werd met 101exx de lat al behoorlijk hoog gelegd, maar deze telling deed er nog een schepje bovenop... minimaal 112exx !!
Minimaal, want omdat het nog niet volledig donker was toen de telling werd beeïndigd zijn de 12exx van de Landschotse Heide mogelijk wat aan de zuinige kant.
Zowel de dagen voor (19exx) als na (21exx) de telling werden daar door Geert Sanders hogere aantallen gezien.
2 locaties waren deze ronde hofleverancier, te weten het Soerendonks Goor met 22exx en de Pastoorsweijer met 17exx.
Maar ook diverse andere locaties droegen met meer dan 10exx een behoorlijk steentje bij. De enige locaties die deze ronde onbezet bleven waren de Vessemse Vennen en mogelijk De Maaij.
Bij deze laatste locatie troffen Frans Huijbers en Dirk van Dingenen 9exx aan in de omliggende weilanden, maar toen verkast werd naar de slaapplaats bleek deze volledig bezet door Aalscholvers.
Daarna verdwenen de vogels uit zicht en zijn ook niet meer teruggekomen.
Mogelijk zijn ze dus bij de Pastoorsweijer ingevallen want daar vielen bijv. om 16:58u vanuit zuidelijke richting 14 vogels in.
Ook kunnen we naar het zich laat aanzien een nieuwe slaaplocatie voor Grote Zilvers in De Kempen bij gaan schrijven na dit weekend.
Waar de laatste jaren bij de Klotputten regelmatig exemplaren in de directe omgeving werd gezien, bleven slapers op die locatie uit.
Tijdens een etentje eind november met het bestuur en redactie van VWG De Kempen werden de Philips Visvijvers al als mogelijke slaapplaats genoemd.
Daarnaast werd het idee geopperd om de Heuvelse Putten, een klein moerasgebiedje nabij de Philips Visvijvers, eens te gaan bekijken.
Toeval wil dat naast Han Verbakel (die normaal de Klotputten onder zijn hoede neemt), ook Ruud Bouwman deze locatie op maandag de 24e eens zijn gaan bekijken.
Ruud bekeek e.e.a. vanaf de zijde van de Philipsvijvers en telde mogelijk al 9exx, Han telde bij de Heuvelse Putten zelf en zag maarliefst 12exx.
Een erg leuke ontwikkeling: hopelijk blijft deze locatie bij toekomstige tellingen bezet als slaaplaats.

Opvallend mag verder genoemd worden dat bij De Malpie na lange tijd nu eens 4 slapers verbleven.
3 exemplaren verbleven in de lage struiken bij de Vaarvennen en 1ex zat in een boom bij het Molenven net ten noorden daarvan.
Overige leuke waarnemingen waren een Blauwe Kiekendief en een Klapekster bij de Malpie, een Blauwe Kiekendief bij de Landschotse Heide, 2 Klapeksters bij het Hageven en 5 Nonnetjes (en diverse Grote Zaagbekken en Brilduikers) bij het Beuven.

Telling 3 (23/24 februari 2013)

Wat een schril contrast een beetje ijs teweeg kan brengen... Vrijdag voor de telling waren de meeste wateren in onze regio nog enigszins ijsvrij.
Bij het Beuven leverde dat die dag op de slaapplaats bijvoorbeeld nog 20 Grote Zilvers op, dus de verwachtingen waren nog best hoog gespannen.

Na een afmelding voor De Malpie op vrijdag, besloot ik zaterdagochtend al voor dag en dauw op die locatie een ochtendtelling te doen.
Terwijl ik er in het donker heen liep zag ik bij het passeren van de Vaarvenen en later ook tijdens het gloren bij het Groot Malpieven dat het water op slechts
enkele kleine plekjes na geheel dichtgevroren was. Ik vreesde met grote vrezen voor de tellingen later die dag op de andere locaties in De Kempen.

De eerste resultaten kwamen van de Landschotse Heide van vrijdagavond: slechts 1 slaper...
Daarna dus De Malpie de zaterdagochtend erna: geen slapers...
Gelukkig was er tijdens de middag/avondtellingen wel wat activiteit, maar het leverde toch vreemde resultaten op.
Bij de nieuwe slaapplaats bij de Heuvelse Putten werden slechts 2 overvliegende exemplaren gezien, geen slapers...
Bij de Visvijvers Valkenswaard vertrokken laat nog 3 exemplaren strak in linie in noordelijke richting. Geen slapers daar...
Bij het Beuven verbleven vervolgens tot het donker was 5 exemplaren rond een wak op het ijs samen met enkele duizenden riet- en kolganzen en wat Knobbelzwanen,
Kleine Zwanen en Grote Zaagbekken. Daar dus wel 5 slapers.
Ook bij De Flaes werden Grote Zilvers opgemerkt die eveneens op het ijs direct onder de eigenlijke slaapplaats invielen. 4 slapers aldaar.
En vervolgens werden van het Hageven ook 5 slapers gemeld.
Bij De Maaij werden, naast een man Blauwe Kiekendief, 4 solitaire naar N/NW overvliegende Grote Zilverreigers gemeld maar de slaapplaats bleef onbezet...
Vanuit De Maaij naar N/NW ligt natuurlijk de Pastoorsweijer. Ook daar verrassende taferelen: gedurende de telling verbleven daar maximaal 10 exemplaren
(waaronder hoogstwaarschijnlijk ook de 4 exemplaren die bij De Maaij over kwamen vliegen) maar iets na half zevenen gaan ineens alle exemplaren op de wieken.
Die zijn in ieder geval in het half uur daarna ook niet teruggekeerd. Geen slapers daar dus...
Het Soerendonks Goor dan misschien: daar waren bij aanvang van de telling geen Grote Zilvers aanwezig. Een half uur later stonden ineens 5 Grote Zilvers op het
ijs aan de rand van een wak, iets later nog aangevuld met een 6e exemplaar. Iets na half zeven vliegen ineens de 6 Grote Zilvers van het ijs op en verdwijnen
uit het zicht achter de bomen. Er werd nog een poging ondernomen om ze te vinden, maar helaas. Ook daar vooralsnog geen slapers op de bekende slaapplaats.
Bij zowel de Vessemse Vennen als de Ringselvennen verbleven geen Grote Zilvers en de slaapplaatsen bleven op die locaties deze ronde verder ook onbezet.

Samenvattend: als overvliegende en tijdelijk ter plaatste verblijvende exemplaren mee zouden tellen dan hadden we deze ronde de 40 exemplaren nog wel gehaald.
Nu, met alle perikelen hierboven beschreven, komen we niet verder dan een schamele 15exx...

Rest natuurlijk de vraag die de afgelopen jaren al best vaak is gesteld: als een groot deel van de vogels bij ijsbedekking niet op de bekende slaapplaatsen
verblijven, waar zitten ze dan wel? Blijkbaar hangen ze bij deze telronde i.i.g. toch nog wel in de regio rond gezien de aantallen die op sommige slaapplaatsen
toch nog worden gezien (maar dus niet blijven slapen). Mogelijk worden toch tijdelijke slaaplocaties langs open wateren opgezocht.

Robert Kastelijn