Slaapplaatstelling Grote Zilverreigers winter 2009/2010:

In het kader van de landelijke telling van slaapplaatsen van Grote Zilverreigers wordt op verschillende plaatsen in De Kempen geteld. Hieronder enkele gegevens.

De reglementen van de telling (alsmede enkele tips), zoals die door de landelijke coordinatoren werden doorgegeven :

De telling begint een half uur voor zonsondergang. In principe gaan we door tot 3 kwartier na zonsondergang, of zolang de lichtomstandigheden dit zinvol maken. Geef niet op wanneer je na een uur nog niets hebt gezien; de binnenkomst kan soms erg laat zijn! Noteer van iedere binnenvliegende vogel of groep het exacte tijdstip van aankomst, en indien mogelijk ook de aanvliegrichting. Dat laatste kan een indicatie geven waar de vogels de dag hebben doorgebracht.
Typische vlucht is een rustige roeivlucht, gevolgd door een glijvlucht de laatste 100-150 m, die vaak afgesloten wordt met een spectaculaire klapwiekende duikvlucht. Blauwe Reigers laten vaak wel een rauwe roep horen bij aankomst; grote zilvers roepen doorgaans niet in de vlucht, al kun je soms wel wat geluidjes opvangen van de slaapplaats zelf. Kies dus een plek die goed uitzicht biedt op de slaapplaats en op het luchtruim (aanvliegroutes).

Methodiek zoeken slaapplaatsen :

Slaaplaatsen kun je vinden door overdag gunstige gebieden uit te kammen, en gevonden concentraties fouragerende zilvers te volgen tot aan de schemering. Zorg daarbij dat je over voldoende gebiedskennis beschikt, of over een goede kaart. Aan de hand van een kaart en waarnemingen van wegvliegende vogels kun je vaak wel een inschatting maken waar zich de slaapplaats zou kunnen bevinden. 
Veel slaapplaatsen bevinden zich in de buurt van water, vaak ook in de buurt van aalscholverkolonies of reigerkolonies. Grote zilvers slapen vooral in elzen, wilgen, berken etc.

Aanvullende opmerkingen betreft de telling van 2009/2010:

Telling 1 (21/22 november 2009)

Na de 2e decade van augustus 2009 verschenen de eerste grotere aantallen Grote Zilvers (>15exx) weer op het Beuven. De grootste aantallen voor de doortrekperiode werden in september waargenomen: maarliefst 40exx werden al 1x gezien op de slaapplaats en herhaaldelijk zaten er ruim 30exx.
In oktober was t/m de 2e decade ook nog duidelijk flinke doortrek zichtbaar, maar daarna werden geleidelijk wat "normalere" winteraantallen waargenomen. Dit geeft aan dat bij een oktobertelling nog behoorlijk wat doortrek kan zitten, terwijl in de maand(en) daarna de aantallen toch wat stabieler blijven (op uitwisseling tussen locaties onderling na).
SOVON had het weekend van 21 november 2009 als 1e telweekend voor deze winter gekozen.
Zaterdag(avond) bleek een mooie, zonnige dag met weinig wind en zondag(morgen) was in alle opzichten het tegenovergestelde: regen en veel harde wind. De meeste tellers kozen er gelukkig voor om zaterdagavond te gaan, maar wegens omstandigheden zijn de tellingen van de Ringselvennen (zondag, J & R Kastelijn) en De Maaij (zaterdag, slaapplaats toevallig geteld en gemeld door Wil Smets, waarnemer van Vogels in De Kempen) ochtendtellingen geworden.

De resultaten waren voor een novembertelling bijzonder mooi te noemen: 80exx !!
Weliswaar werd vorig jaar bij de eerste telling een hoger aantal genoteerd, maar dat was nog in oktober. Mogelijk speelde een hoger aantal doortrekkers dus nog een rol bij die telling.

Toplocatie deze ronde was het Soerendonks Goor met 18exx, op de voet gevolgd door het Beuven (13exx), De Flaes (12exx) en De Maaij (11exx). Mooie middenmoters waren de Visvijvers Valkenswaard (9exx) en de Landschotse Heide (8exx). Bij de Ringselvennen bleef het aantal steken op 4exx, maar daar moet bij vermeld worden dat het weer en daardoor het zicht in de vroege ochtend dermate slecht was dat er best wat gemist kan zijn.
De Malpie, het Hageven(B) en het Groot/Klein Meer bleven steken op 0exx. Bij De Malpie waren wel 2 Grote Zilvers aanwezig, maar die verkasten rond 17:00u richting Soerendonks Goor. Bij het Groot/Klein Meer was erg veel recreatie (diverse mensen verbleven tot in het donker op het schiereiland tot ver in het Groot Meer) en tevens bleven motorcrossers tot in het donker (17:15u) doorcrossen. Onnodig te melden dat hier dus geen slapers verbleven of invielen...
Dat verstoring echter niet altijd een lege slaapplaats betekent bewees het Soerendonks Goor: hier besloten de Grote Zilvers door het nabije geknal van jagers af te wijken van hun normale slaapplaats en hogere bomen aan de rand op te zoeken.
Ook bij de Visvijvers Valkenswaard werd een deel van de vogels (5exx) hoger in de bomen aangetroffen nadat zij in het donker nog eens besloten te gaan verkassen van de eigenlijke slaapplaats: mogelijk verbleven er in totaal meer dan de met zekerheid getelde 9exx.

Als leuke "bijsoorten" werden o.a. leuke aantallen Kleine Zwanen gezien bij het Soerendonks Goor (28exx), De Maaij (16exx) en De Flaes (16exx, andere groep, verbleven eerder die dag op het Goorven). Tevens werd bij de Visvijvers Valkenswaard een Roerdomp waargenomen, vloog over De Flaes een fraaie groep van 53 Goudplevieren, werden bij het Hageven 3 Baardmannetjes waargenomen en verbleven op het Beuven alweer diverse Grote Zaagbekken en Brilduikers.
De kop is er weer af voor deze winter en als dit een opmaat is naar wat er komen gaat ben ik benieuwd waar e.e.a. toe leidt. We gaan het zien !!

Telling 2 (23/24 januari 2010)

Hoewel veel plassen en vennen nog ca. 90% ijsbedekking hadden konden we toch merken dat de dooi al enige dagen had ingezet. De randen begonnen te smelten en er verscheen weer mondjesmaat wat water i.p.v. ijs. En hoewel de invloed van de vosrtperiode nog goed te merken was, verbleven inmiddels toch alweer wat Grote Zilverreigers op de bekende slaapplaatsen. Het totaal bleef deze ronde steken op 31exx, een toch respectabel aantal gezien de omstandigheden. Toplocaties waren deze ronde de Landschotse Heide met 10exx, op de voet gevolgd door de Pastoorsweijer met 7exx. Bij het Soerendonks Goor werden nog een fraaie 5exx gezien waarna Beuven en De Flaes volgden met 3exx ieder. Als hekkensluiters kwamen De Maaij met 2exx en de Ringselvennen met 1ex. Hageven, Malpie, Groot/Klein Meer en, opvallend, de Visvijvers Valkenswaard moesten het zonder slapers stellen.

Van Hageven, Malpie en Groot/Klein Meer was dit misschien nog te verwachten omdat slapers daar toch eerder uitzondering dan regel lijken, maar van de Visvijvers Valkenswaard eigenlijk niet. Zeker omdat op de andere vaak bezette locaties (zij het in kleinere aantallen dan normaal) toch slapers verbleven had ik dit ook van de Visvijvers Valkenswaard wel verwacht. Er kwam hier nog wel een Grote Zilver overvliegen die echter doorvloog richting Soerendonks Goor (een tochtje van toch zo'n 8 a 9km als de vogel bij Golfbaan Valkenswaard of Achtereind/Waalre af kwam). Bij De Maaij vloog verder een 3e vogel op richting de Pastoorsweijer. Bij het Soerendonks Goor en het Beuven sliepen de vogels niet op hun gebruikelijke slaapplaats, maar verkasten naar uit het zicht gelegen delen. Van de Malpie vertrok vrijdag tijdens de slaapplaatstelling iets voor zessen een Grote Zilver richting Bergeijk (Pastoorsweijer of De Maaij waarschijnlijk).

Tevens werd door Fred op zijn fietstocht van Eindhoven (via Waalre) naar Dommelen langs de Dommel ten zuiden van de Loondermolenbrug een Grote Zilverreiger waargenomen. Deze vogel verbleef op de terugtocht in het donker nog steeds in de struiken langs de Dommel aldaar. Mogelijk een eerste teken dat de vogels bij ijsbedekking deels ook de open waterlopen opzoeken om te overnachten.....
Als leuke aanvullingen werden bij De Maaij en de Pastoorsweijer nog respectievelijk 2exx en 3exx Roerdompen gezien. Tevens vielen bij het Beuven 6 Kleine Zwanen in en bij het Soerendonks Goor maarliefst 23 Kleine Zwanen en 9 Wilde Zwanen.

Telling 3 (20/21 maart 2010)

Voor de maarttellingen geldt dat de trek van Grote Zilverreigers al weer volop in gang is. Dit zien we normaal gesproken dan ook terug in de slaapplaatsaantallen. Het weer werkte deze ronde gelukkig goed mee: het was rustig zonder al te veel wind en geen neerslag.
Als eerste gegevens kwamen de tellingen van het Beuven en Soerendonk binnen: respectievelijk 24exx en 26exx; fraaie aantallen. Dit deed hopen op erg hoge aantallen, maar toen daarna de Visvijvers Valkenswaard en Pastoorsweijer op 0exx bleven steken en de Landschotse Heide op "slechts" 3exx, werden die aantallen al weer snel gecompenseerd. Ook op De Maaij bleef het aantal tijdens de telling 's maandags steken op slechts 1ex. Er hing nu wel veel af van de overige tellocaties.....

Helaas kon het Hageven deze ronde niet worden meegenomen en vanwege een andere afzegging vanwege ziekte moest een keuze gemaakt worden tussen tellen bij het Hageven of het Groot/Klein Meer. Er werd voor die laatste locatie gekozen, maar dat leidde helaas tot een teleurstelling: hoewel Groot en Klein Meer er fraai bij lagen (veel water, eilandje in Groot Meer zo goed als los in het water), vond een rare snuiter het nodig om in de duisternis (19:25u notabene) in z'n ondergoed met een spade door het water naar het eiland in het Groot Meer te waden en daar vrolijk te gaan graven. Geen idee wat daar nu precies uitgevoerd werd, maar daarmee waren wel de kansen op slapers aldaar verkeken.

Alles hing dus nu af van de laatste 3 locaties. En die vulden de totalen aardig aan: bij de Ringselvennen werden een fraaie 7exx geteld, bij De Malpie (zeer verrassend) maarliefst 8exx en bij De Flaes nog eens 9exx!! Bij deze laatste locatie verbleven overigens 3exx op een andere slaaplocatie (ca. 50m verwijderd van de bekende plaats).
Deze laatste 3 tellingen brengen het totaal van deze laatste slaapplaatstelling deze winter op een zeer fraaie 78exx. Dit is het hoogste aantal slapers tijdens een maarttelling ooit in De Kempen !!

Robert Kastelijn