Leeftijd en geslacht van Klapeksters
door Rob Bouwman en Frank Neijts |
Kempische Klapeksters zijn voornamelijk afkomstig uit Scandinavië en behoren tot de nominaatvorm excubitor. Deze is nogal variabel en men onderscheidt daarbinnen globaal 2 types. Bij [1] is het wit op de vleugel beperkt tot de basis van de handpennen, bij [2] is ook de basis van de armpennen wit. Men spreekt wel van Klapeksters met 1 of 2 "vleugelspiegels". Type [2] is over het algemeen iets lichter (grijs) van boven en wat witter van onderen bij adulte vogels en bandering op de onderzijde is zeldzamer dan bij type [1]. Type [2] komt in Duitse en Franse populaties wat meer voor maar ook in Scandinavië worden ze aangetroffen en kunnen dus ook ’s winters bij ons opduiken.
Juveniele
vogels
Sommige vroege herfstvogels zijn nog in juveniel kleed. Van deze vogels is de bovenzijde
meer bruingrijs met soms bruine schubjes op nek en stuit en de onderzijde
vuilwit met bruinige schubjes op vooral borst en buik. Het masker is meer
bruinzwart en voor het oog soms slecht te zien. De vleugelveren vertonen
bruinachtige randen en de ondersnavel is grotendeels licht gekleurd.
Klapekster, eerste winter - Ponyweide/Soerendonk - 19 oktober 2003 (Rob Bouwman)
Vogels in
eerste winterkleed
Lijken veel op adulte vogels maar zijn onder gunstige omstandigheden (niet
te grote afstand, telescoop!) vrij eenvoudig als zodanig te herkennen. Van het
juveniel kleed resteert bij hen een smalle
vleugelstreep gevormd
door lichte toppen van de grote vleugeldekveren. Zie foto hierboven.
Lichte
ondersnavelbasis, zwakker aangeduid masker en/of schubjes op de onderzijde zijn
GEEN aanwijzing voor
de leeftijd: ook adulte vogels kunnen deze kenmerken vertonen!
Klapekster, adult - Ringselvennen/Budel-Dorplein - 9 november 2003 (Rob
Bouwman)
Adulte
vogels
Volwassen vogels (tweede kalenderjaar en ouder) hebben geen
vleugelstreep. Wèl kunnen ze schubjes op de onderzijde (vooral de borst)
hebben, een lichte basis aan de ondersnavel en/of
een minder scherp, vlekkerig masker hebben! Zie foto hierboven: een adulte vogel
mèt schubjes en een lichte snavelbasis maar met een zeer duidelijk zwart
masker!
Vogels van type [2] (met 2 "vleugelspiegels") zijn meestal (?) lichter
grijs van boven en witter van onderen dan type [1] vogels en vertonen minder
vaak (of minder uitgebreid?) schubjes op de borst volgens de literatuur.
Geslacht
In principe is er GEEN betrouwbaar, constant verschil tussen mannetjes en
wijfjes! Bij beide geslachten wordt de snavel in de late herfst of winter geheel
zwart om in de zomer dus iets te verkleuren. Bij mannetjes gebeurt dat blijkbaar
iets vroeger (v.a. november) dan bij wijfjes (v.a. januari) maar of een
Klapekster in december met geheel zwarte snavel daarom een mannetje is?
Oproep
De website vraagt om waarnemingen van Klapeksters indien mogelijk aan te
vullen met zo veel mogelijk details van het verenkleed. Dus goed letten op:
aan- of afwezigheid van een vleugelstreep
aan- of afwezigheid van schubjes op de onderzijde
1 of 2 "vleugelspiegels"
al of geen lichte snavelbasis
en wat je verder maar denkt op te merken
Bedenk dat de aanwezigheid van bepaalde kenmerken makkelijker is vast te stellen dan de afwezigheid ervan!!! Maak als je kunt foto’s: met digitale camera en telescoop is dat goed te doen!